تاريخ پانكريشن
ﻓﻬرﺳﺖ ﻣﻄاﻟﺐ
ماده 1- پانكريشن از باﺳتان تا اﻣروز
ماده 2- معنی لغوی پانكريشن
ماده 3 – پانكريشن در اﻟمپيك باﺳتان
ماده 4 – نحوه ﻣبارزات در پانكريشن
ماده 5 – اسکندر ﻣﻘﺪوني و نقش وی در پيشبرد ورزش پانكريشن
ماده 6- پانكريشن پس از اسکندر
ماده 7- جايگاه پانكريشن در اﻟمپيك نوين
ماده 8- پانكريشن در جهان اﻣروز
ماده 9- پانكريشن در ايران
ﻣﻘﺪﻣه
كميته پانكريشن جمهوري اسلامی ايران بعنوان تنها متولي قانوني و تخصصي ورزش رزمي پانكريشن به رياست استاد موسي بخشايي كه بيش از 20 سال از عمر خود را جهت توسعه اين هنر رزمي صرف نموده است تنها مرجع قابل استناد جهت تاريخچه و گذشته ورزش پانكريشن ميباشد. هيچ گونه منبع مكتوب يا مجاري غير از سند حاضر قابل استناد نخواهد بود.
1) پانكريشن از باﺳتان تا اﻣروز
پانكريشن، پانكريشن سنتي، پانكراتيون، پاگراتيون، پانگريشن، پانكرازيون، پنكراسيون، پانكراتوس، پانكراس، پانكرازيو، پنكريز، پانكرايو، پانكراتيوم، پانگراتيوم و….. به هر زبان، گويش و يا لهجه اي جملگي به ورزشي اطﻼق مي شود كه ريشه در ﻻبه ﻻي قديمي ترين رقابتهاي ورزشي جهان، يعني المپيك باستان دارد. قديميترين آثار، مستندات و تصاوير از حركات و فعاليت هاي فيزيكي اين رشته براي اولين بار در منطقه تِرِما و همچنين بر روي صنايع دستي و آثار باستاني كشور يونان كشف شد كه قدمت تاريخي آن به قرن ١٧ پيش از میلاد مسيح برميگردد.
برخي از تاريخ نگاران پانكريشن را محبوبترين رشته ورزشي در المپيك باستان و برخي ديگر آن را نخستين روش جنگي ابداع شده در تاريخ بشر ميدانند.
اين رشته رزمي، تركيبي از ورزش هاي مشت زني و كشتي بود و در اساطير يونان ابداع آن را به نبرد هركول و تسئوس نسبت ميدادند.
بر اساس سوابق موجود پانكريشن در ابتدا بعنوان اولين روش در نبرد تن به تن در جنگهاي باستاني سپس به عنوان اولين سيستم مبارزاتي نظامي در يونان باستان و در ادامه قديمي ترين هنر رزمي و رقابت ورزشي در جهان به ثبت رسيده است. يوناني ها به دليل مهارت در ورزش و تاكتيك هاي نظامي در دوران قبل از میلاد بسيار مشهور مي باشند. بر طبق گفته فيلو استراتوس كه خود از قهرمانان كشتي و پانكريشن در سال ٦٨ ق.م يعني دوره ١٧٨ المپياد باستان مي باشد: پانكريشن با ارزش ترين روش مسابقه در المپيك باستان بوده است و همچنين يكي از مهمترين راههاي مؤثر در آماده سازي سپاهيان و پياده نظام مي باشد. به عقیده ی وي بهترين پانكراتيستها كساني هستند كه از لحاظ فيزيكي بدنشان در وضعيتي قرار داشته باشد كه: در بين مشت زنان به عنوان بهترين كشتي گير، و در بين كشتي گيران بعنوان بهترين مشت زن باشند.
از لحاظ روانشناسي نيز شجاعت و بردباري در اين ورزش رمز پيروزيست. اساس و ريـشه اين ورزش كهن و حتي خصوصيــات و ويژگيهاي ظاهري آن کاملا منحصر به فرد بوده و نشأت گرفته از فرهنگ يونان باستان و نمادها و اساطير يونــاني مي باشد، اعم از يونيفرم سنتي پانكريشن (ENDYMA) ، ميدان مسابقات (PALAESTRA)، احترامات و باﻻخص شيوه داوري مبارزات كه توسط چوب داوري(RAVDOS) ،چوبي از جنس درخت زيتون به رنگ آبي و سفيد، با علائم و اصطلاحات يوناني (KENTRIZIN ) انجام ميگيرد، كه در كل اين خصوصيات سنتي و سمبليك زيبائي و جذابيت خاصي به مسابقات پانكريشن مي بخشد.
قديمي تري آثار و تصاوير از كه حاكي از تكنيكها، نحوه مبارزات، داوري مسابقات پانكريشن باستــان بوده، بر روي صنايع دستي و آثار باستــاني كشور يونـان كشف شده كه قدمتشان به قرن ١٧ قبل از میلاد ميرسد.
2) معني لغوي پانكريشن
لغت پانكريشن (ورزش خدايان باستان) از دو بخش: پان و كراتوس تشكيل شده است كه مي توان آن را به: همه قدرتها، قدرت مطلق، همه توان، تمام نيرو (all power /all strength) ترجمه نمود و ورزشكاران اين رشته ورزشي را پانكراتيست مينامند.
3) پانكريشن در المپيك باستان
اين رشته ابتدا در المپياد بيست و ششم به صورت نمايشي و سپس در سال ٦٤٨ قبل از ميلاد همزمان با المپياد ٣٣ باستان بعنوان رشته اي مستقل و اصلي وارد بازيهاي المپيك شده و خيلي سريع به يكي از ورزشهاي مردمي اين رويداد تاريخي تبديل شد و لقب «سلطان ورزشهاي المپيك » را به خود اختصاص داد. اين ورزش مردانه المپيكي در سال ٢٠٠ ق.م يعني در دوره المپياد ١٤٠ بعنوان ورزش جوانان نيز مشهور شد بطوريكه علاوه بر مسابقات بزرگسالان، مسابقات جوانان پانكريشن نيز وارد صحنه المپيك شد و بدين سان توانست در سال ٣٩٣ بعد از ميلاد، در مناطق مديترانه اي گسترش يافت. در سالهاي امپراطوري بيزانس يعني قرون ٥ و ٦ پس از ميلاد، با نامهاي پاماچو يا پاماچي در قبرس و همچنين با نام آنتيوچيا در المپيا معروف شد. در دوره پس از بيزانس نيز يعني قرن ١٢ ميلادي بنام كلوتساتا مشهور بود و در قرون وُسطي يعني قرن ١٥ ميلادي به لاكتِس و در قرن ١٩ بنام پاتسو كلوتسو مشهور گرديد. بالأخره جهت يكنواخت شدن نام اين ورزش با نام اصلي و باستاني آن، در اواخر قرن ٢٠ تصميم بر اين شد كه اين ورزش بعنوان ورزش ملي كشور يونان و با نام اصلي خود يعني پانكراتيون (پانكريشن) ناميده شود.
لازم به ذكر است كه دو و ميداني، كشتي، مشت زني و ارابه راني بهمراه پانكريشن از رشته هاي اصلي المپيك باستان محسوب مي شدند، لذا به اعتقاد بسياري از كارشناسان علت انتخاب ٥ حلقه المپيك علاوه بر نشانه اتحاد ٥ قاره، نماد اين ٥ رشته در بازيهاي المپيك باستان مي باشد بر همين اساس دولت يونان در دو دهه اخير در صدد احياء و ترويج اين هنر رزمي سنتي و ملي در سطح جهان بر آمد و بنابر زيبائي و جذابيت ذاتي كه اين ورزش در خود دارد، در اين راه بسيار موفق بوده اند و در حال حاضر پانكريشن در رديف يكي از پرطرفدارترين رشته هاي رزمي جاي گرفته است.
4) نحوه مبارزات در پانكريشن
اين رشته تركيبي از رشته هايي چون مشت زني و كشتي كه دو رشته اصلي در المپيك باستان بوده اند، مي باشد. در مبارزات باستان، ورزشكاران پانكراتيون بصورت برهنه با يكديگر به مبارزه مي پرداختند و حتي مثل مشتزنان، دستكش نداشتند و مسابقات آن عاري از خشونت بود. اين ورزش شامل كليه حركات فيزيكي و فكري است كه در آن هم تفكر و هم حركات بدني استفاده مي شود به همين دليل در كليه فرهنگها پذيرفته شده است. پانكريشن از دو بخش آنو پانكريشن يعني كار در حالت ايستاده و بالا و استفاده از ضربات دست و پا و كاتو پانكريشن يا حالت كار در خاك و استفاده از ساب ميژن (فنون تسليمي) تشكيل شده است. رابط اين دو نيز فنون پرتابي و اُفتها ميباشد. انواع گارد و وضعيت ثابت نگه داشتن حريف در اين ورزش موارد استفاده فراواني دارد. بدليل اين تاكتيك منحصر به فرد، برخي از متخصصان و كارشناسان ورزشهاي رزمي، پانكريشن را به لحاظ بهترين و كاملترين سيستم مبارزه غير مسلح و با ارزش مورد ستايش قرار مي دهند. پانكريشن مدرن در حال حاضر داراي 4 استايل مبارزات و نمايشات زيباست كه عبارتند از: آگون، فول آگون، كاتو و پلي داماس.
5) اسكندر مقدوني و نقش او در پيشبرد ورزش پانكريشن
اسكندر مقدوني بعنوان بزرگ سردار يوناني منتفع ترين فرد از اين ورزش بود كه نسبت به گسترش آن نيز اهتمام ورزيد. چرا كه درگيري از نوع نزديك و استفاده از فنون پرتابي و خلاف مفصل و استفاده از ضربات دست و پا به صورت قدرتي، بهترين ابزار جنگي براي پياده نظام در جنگها و درگيريها بود. به اين ترتيب لشكريان يونان در فتح كشورهايي چون ايران، هند، روم، مصر و بسياري از شهرها و کشورهاي آن روزگار، توسط مربيان و متوليان پانكراتيون به اين رشته مجهز شده بودند. پانكريشن نيز روش تمرين و آمادگي نظامي هاي يوناني بوده است و از اين كشور بوسيله اسكندر مقدوني به ايران و سپس هند منتقل شد و در آنجا بعنوان منشأ اساسي تمامي هنرهاي رزمي مشرق زمين پذيرفته شد. چرا كه انگيزه ی بالاي سردار جوان يونانيها اسكندر كبير يا اسكندر از شهر مقدونيه، او را بر اين فكر انداخت كه براي داشتن سربازاني قوي تر از آنچه بودند، آنها را با نوعي تمارين ورزشي ورزيده تر كرده و سپس مهارتهاي دفاع شخصي و تسليم كردن حريفان را به آنان بياموزد. از آنجايي كه پانكراتيون تركيبي از بوكس و كشتي بود، پس هم ميدان درگيري نزديك از فنون پرتابي و هم ضربات دست و پا بهره ميبرد. و چون در آن زمان لشكركشي ها و مبارزات پياده بصورت تن به تن انجام مي شد، از اين رو اسكندر نيز مجاب شد كه به هر وسيله اي سپاهيان خود را علاوه بر تجهيزات نظامي، به فنون پانكراتيون مجهز نمايد.
در زمان لشكر كشي اسكندر به هند به دليل موقعيت جغرافيايي ايران، وي مي بايست از ايران بعنوان پل ارتباطي جهت دسترسي به اين كشور استفاده مي نمود. لذا بر آن شد تا بدنبال اهداف خود مبني بر فتح جهان، ايران را نيز به تصرف خود در آورد. در راه لشكركشي به سرزمينهاي ديگر تنها ايران توانست در زمان داريوش سوم كه در طول تاريخ حكومت هخامنشيان بر ايران به پايينترين حد قدرت خود رسيده بود، مقابل اسكندر مقاومت نمايد و پس از فتح هند، اسكندر جنگهاي بسياري را با ملل مختلف داشت و فتوحات بسياري را با ياري سرداران خود كه در اصل متوليان پانكراتيون بودند را به انجام رسانيد.
6) پانكريشن پس از اسكندر
با مرگ اسكندر، چون وي فرزندي نداشت فتوحات او بين سردارانش تقسيم شد و آنان نيز به عنوان متوليان اين رشته به آموزش آن در سرزمينهاي تحت سلطه خود پرداختند. مثلاً در كشورمان پس از اسكندر، سلسله سلوكيان و سپس اشكانيان به قدرت رسيدند. طبق اسناد حتي در سلسله اشكانيان و در زمان اشك ٢٩ در آيين باستاني و جشن هاي نمايشي در ايران پانكراتيون رواج داشته است. قدرت اين ورزشكاران بسيار قوي بارها و بارها توسط مردم ايران و يونان باستان مورد تأييد قرار گرفته بود. ورزشكاران اين رشته قدرت خود را به واسطه شكستن سنگها و الوارها به وسيله مشتهاي آهنين خود و با دست خالي و همچنين استفاده از پاهاي ستبرشان در شكستن سپرهاي جنگي، به رخ ديگران مي كشيدند و اين كار تا پايان المپيك باستان ادامه داشت. همزمان با حمله روميان و تصرف يونان، ريشه بازيهاي المپيك باستان نيز خشكيده شد. در كشور هند نيز شخص راهبي بنام بوديدهارما، پس از آموزش اين فنون از سرداران يوناني به شرق دور رفته و اين ورزش را به همراه روشهاي تمريني ديگر به آنجا برده و پايه ورزشهاي رزمي امروزه را بنا نهاده است. به هر حال اين اقدامات جملگي در توسعه و رشد ورزش پانكريشن بين ممالك ديگر و كشورهاي آسيايي نقش به سزايي داشت.
در قرن ١٢ پس از ميلاد، اين ورزش به نام كلوتساتا و در قرن ١٩ ميلادي به نام پاتسو كلوتسو معروف شد. در نهايت قرن بيستم ميلادي مسئولين كشور يونان تصميم گرفتند كه ورزش پانكريشن را رسما به عنوان يكي از ورزشهاي كشور يونان به نام پانكريشن، نامگذاري كنند.
طبق اسناد برجاي مانده از روزگاران قديم، ورزش پانكريشن اولين بار به حالت كاملاً نمايشي در بيست و ششمين دوره از بازيهاي المپيك برگزار ميشود و توجه بسياري از مردم را به خود جلب ميكند و در المپيك سال ٦٤٨ ميلادي مقارن با سي و سومين دوره از بازيهاي المپيك، به عنوان يكي از رشته هاي اين مسابقات اعلام شد و گفته ميشود كه يوناني ها اين رشته را سلطان ورزش هاي بازي هاي المپيك لقب دادند. در روايات آمده است كه اسكندر مقدوني، فعاليت هاي بسياري براي رونق و گسترش ورزش پانكريشن انجام داده است و يكي از طرفداران اين رشته ورزشي بوده است و مهارت و فنوني كه در اين ورزش بكار گرفته ميشود باعث شد كه اسكندر از اين ورزش براي بالا بردن امنيت و مهارت سربازانش در برابر جنگها و لشگر كشي هايش استفاده كند.
7) جايگاه پانكريشن در المپيك نوين
علت برگزار نشدن پانكريشن و عدم راهيابي آن در مسابقات المپيك نوين ريشه در تاريخ دارد. در سال ١٨٩٥ واتيكان كه همواره نظري منفي در مورد بازيهاي المپيك داشت (به سبب احياي عقايد يونانيان و اتحاد بين افراد و ملتها) نسبت به احياي مجدد ورزش پانكريشن نيز نظر مخالف داشت و نظرات خود را از طريق كاردينال ليون اعلام نمود. در نتيجه بارون پير دوكوبرتن (اشراف زاده فرانسوي و بنيان گذار المپيك نوين) نيز اعلام نمود كه ما كليه ورزشها به غير از پانكريشن را مي پذيريم. اين بازيها يعني دوره جديد المپيك نوين در روز ششم آوريل ١٨٩٦ شخصاً بدست ژرژ اول پادشاه يونان در شهر آتن و در ٩ رشته افتتاح گرديد.
در ابتداي هزاره سوم و اولين المپيك اين هزاره، مقرر شد تا اين بازيها مثل اولين دوره المپيك نوين در كشور يونان و شهر آتن برگزار گردد. بر اساس حق استفاده از يك رشته نمايشي توسط ميزبان بازيهاي المپيك و از آنجايي كه اين رشته ورزش ملي و تاريخي كشور يونان مي باشد، لذا تصميم بر اين گرفته شد كه ورزش پانكريشن (پانكراتيون) بصورت يك رشته مستقل و نمايشي در بازيهاي المپيك انجام شده و به جهانيان معرفي گردد. لازم بذكر است كه اين مهم بعدها با مخالفت IOC همراه شد. (بديهي است در صورت موافقت هيئت رئيسه) IOC (كميته بين المللي المپيك) و پيشرفت اين رشته در سطح جهان، بصورت يك رشته اصلي همچون طفلي گمشده به آغوش مادر خود يعني بازيهاي المپيك باز مي گردد. ورزشي كه عمر آن به ١٠٤١ سال ميرسد. (از ٦٤٨ ق.م تا ٣٩٣ ب.م)
8) پانكريشن در جهان امروز
امروزه تعداد رزمي كاران و ورزشكاراني كه به سوي اين ورزش باستاني يعني پادشاه ورزشهاي المپيك كشيده مي شوند، هر روز در حال افزايش است. با احياي بازيهاي المپيك باستان، جهت احياي مجدد اين ورزش و اينكه پانكريشن چگونه به شكل امروزي رسيده سه گام اساسي برداشته شده است:
– گام اول
در سال 1990 ورزش پانكريشن بعنوان ورزش ملي كشور يونان به جهان معرفي و عرضه شد و در سال ١٩٩٥ آقاي پاناجيوتيس (پيتر) كوتروباس يكي از مسئولان ورزش كشور يونان پس از مطالعات فراوان و كارشناسي تخصصي در ورزشهاي جهان (بخصوص رزمي) به همراه تني چند از پيشكسوتان و مسئولين ورزش پانكريشن در كشور يونان تصميم بر تشكيل فدراسيون بين المللي ورزش پانكريشن بگيرند.
– گام دوم
پس از تلاشهاي فراوان، بالأخره فدراسيون بين المللي ورزش پانكريشن در 17 اوت سال ١٩٩٩ در شهر « لاميا » كشور يونان و با حضور كلية نمايندگان و مسئولين اين ورزش از سراسر جهان تأسيس شد.
– گام سوم
در سال ٢٠٠٠ تصميم بر اين شد كه در اولين المپياد ورزشي قرن ٢١ يعني المپيك ٢٠٠٤ آتن در يونان، اين رشته را نيز بعنوان رشته اي نمايشي معرفي نمايند تا همچون رشته هاي ديگر باستاني بار ديگر اين ورزش نيز به جايگاه اصلي خود يعني بازيهاي المپيك بازگردد. فدراسيونهاي ملي، قاره اي و هيات اجرايي فدراسيون بين المللي، بعنوان اولين و اصلي ترين هدف خود، معرفي ورزش پانكريشن در بازيهاي المپيك را بر عهده داشته و در اين راه كوشش مي ورزند.
– گام چهارم
پس از پيگيريهاي متعدد استاد موسي بخشايي بعنوان دبيركل فدراسيون بين المللي پانكريشن در نهايت پس از رايزني هاي متعدد و جلسات و اقدامات موثر ايشان در راستاي احياي پانكريشن در خانواده المپيك نوين، مديريت بخش آماتوري پانكريشن با نظر گايسف GAISF به اتحاديه جهاني كشتي (U.W.W) سپرده شد تا من بعد با حضور پانكريشن بعنوان يكي از 4 رشته اصلي اتحاديه جهاني كشتي در بازيهاي وابسته به خانواده المپيك شاهد شكوفايي ورزشكاران آن باشيم.
9) پانكريشن در ايران
در ايران نيز استاد موسي بخشايي در نوامبر سال ٢٠٠٠ پس از شركت در دوره هاي آموزشي و اخذ درجات فني معتبر در كشور يونان موفق به اَخذ نمايندگي فدراسيون بين المللي پانكريشن براي كشور عزيزمان شد. اين ورزش ابتدا با نظر مسئولان سازمان تربيت بدني وقت تحت نظر فدراسيون ورزشهاي همگاني شروع به فعاليت نمود و سپس همزمان با جشن هاي فرخنده دهة مبارك فجر ١٣٨١ فعاليت خود را با نظر سازمان تربيت بدني وقت در فدراسيون ورزشهاي رزمي دنبال كرده و به نشر، ترويج و توسعة اين هنر رزمي با اصالت در استانهاي كشور اهتمام ورزيد. بالأخره با رسميت يافتن انجمن پانكريشن جمهوري اسلامي ايران با دريافت مجوز رسمي از وزارت كشور در ابتداي سال ١٣٨٤ چرخه اين ورزش در كشور تكميل شد. خوشبختانه با استقبال خوبي كه از اين رشته در كشور بعمل آمد، مسئولين اين رشته خيلي زود به اهداف برنامه هاي از قبل تعيين شده خود دست يافتند. نمودار پيشرفت و آمار اين رشته در كشور طي سالهاي 1379 الي 1390 نشان مي دهد كه اين ورزش روند رو به رشد و آمار بسيار مطلوبي در هر دو قسمت آقايان و بانوان دارد. متاسفانه در پي تصميمي عجولانه اين رشته ورزشي در سال 1390 پس از 11 سال فعاليت مداوم و قانونمند منحل گرديد و پس از پيگيريهاي طولاني استاد موسي بخشايي با تاخيري 10 ساله در تاريخ 1399/01/25 با تاييد اداره كل محترم حراست وزارت ورزش و جوانان و در ادامه پس از كارشناسي هاي بعمل آمده در مورخه 1399/05/01 طي مجوز شماره د/3/6345 از سوي معاون محترم وزير ورزش و جوانان مراتب اجازه فعاليت اين رشته ورشي به فدراسيون انجمن هاي ورزشهاي رزمي ابلاغ گرديد و سپس فدراسيون فوق نيز طي نامه شماره 276/752 مورخه 1399/05/02 مجوز نهايي فعاليت كميته پانكريشن جمهوري اسلامي ايران به مسئوليت استاد موسي بخشايي صادر و به وي ابلاغ كرد. در طول تمامي اين سالها پانكريشن ايران توانست با جذب نيروهاي مستعد هم اينك بعنوان يكي از رشته هاي اصلي فدراسيون انجمن هاي ورزشهاي رزمي (فدراسيون ورزشهاي رزمي سابق) داراي جايگاه ويژه و تيم ملي مستقل ميباشد. به غير از طي كردن دوره هاي مختلف آموزشي و شركت در كلاسهاي مربيگري و داوري پيشرفته بين المللي، اين رشته ورزشي طي اعزام هاي مختلفي كه انجام داده، موفقيت هايي را نيز براي كشور عزيزمان به ارمغان آورده و سهم كوچكي در كسب افتخارات و به اهتزاز درآوردن پرچم پر افتخار ميهن عزيزمان، بعهده داشته است. قطعاً كسب كرسي هاي آسيايي و حتي جهاني، ارسال دعوتنامه هاي مختلف از سراسر جهان براي برگزاري اردوي مشترك و همچنين شركت تيم ايران در مسابقات برون مرزي نشان از جايگاهي مناسب و كسب اعتبار جهاني براي كشور عزيزمان دارد.
تاريخ پانكريشن
تهيه و تنظيم: موسي بخشايي، بنيانگذار و نماينده فدراسيون جهاني پانكريشن در جمهوري اسلامي ايران
